این مقاله در مجله چیلان، شماره 88، سال پانزدهم، بهمن ماه 1398، صفحه 69 به چاپ رسیده است.

پایداری تامین و نیاز صنعت فولاد ایران به دیجیتالی شدن

حسام ادیب

رئیس هیئت مدیره گروه دانش بنیان پاترون

در سالهای پیش رو، کاهش رشد اقتصادی چین و مازاد عرضه، چالشی برای کل صنایع جهان، از جمله صنعت فولاد خواهد بود. این موضوع برای صنعت فولاد ایران اهمیت زیادی دارد چراکه تولید فولاد در ایران در این سالها، از رشد اقتصادی کشور و نیاز داخلی پیشی گرفته و مازاد عرضه ایران روانه بازارهای صادراتی شده است. روندی که قاعدتا بایستی ادامه یابد تا صنعت فولاد کشور دچار بحران نگردد. اما آیا صنعت فولاد ایران می تواند مزایای رقابتی خود را حفظ نموده و به صادرات فولاد خود در سالهای پیش رو ادامه دهد؟

مزیتهای رقابتی صنعت فولاد ایران در این سالها عمدتا حول قیمت سنگ آهن، گاز، برق و نیروی انسانی ارزان قیمت بوده است. اما چنانچه می دانیم به جز هزینه نیروی انسانی، که احتمالا، با وجود مازاد نیروی انسانی در صنایع فولادی بزرگ کشور، همچنان مزیت رقابتی صنعت فولاد ایران در رقابت بین المللی باقی خواهند ماند، تامین سنگ آهن، و به تبع آن گندله و آهن اسفنجی، دچار مخاطره شده و دولت نیز قاعدتا قیمت گاز و برق را برای صنعت فولاد افزایش خواهد داد و در درازمدت نمی توان به این مزایای همیشگی صنعت فولاد تکیه کرد. از طرف دیگر تهدید تحریمها و عدم تامین به موقع یا به قیمت مواد اولیه و مصرفی می تواند بحران بزرگی برای صنعت فولاد کشور ایجاد نماید. پس برای پایداری و برخورداری از قدرت رقابت صنعت فولاد در میان مدت و درازمدت چه باید کرد؟

صنعت فولاد جهانی نیز، به جز چالش مازاد عرضه، با چالش های زیست محیطی و محدودیت های مرتبط با آن روبروست. چالش هایی که پایداری زنجیره تامین را با تهدید روبرو نموده است. راهکاری که در صنایع فولاد جهان برای حفظ پایداری زنجیره تامین انتخاب شده، دیجیتالی شدن و شفافیت در مدیریت زنجیره تامین است. دیجیتالی شدن هم در عرصه درون سازمانی و خلق هوش مصنوعی، به خود نظارتی تجهیزات، بهبود کیفیت فرایندها و محصولات، افزایش کارایی، کاهش توقفات و کاهش ضایعات کمک می کند، و هم در عرصه برون سازمانی با ایجاد ابَر داده ها، تکنیک های پیش بینی تقاضا و برقراری ارتباط بین سازمان، تامین کنندگان و مشتریان و ایجاد شفافیت در سه حوزه کیفیت، ظرفیت و قیمت مواد اولیه و مصرفی و محصولات به بهینه سازی و تطابق نیازها با منابع و پایداری زنجیره تامین کمک میکند.

صنایع فولاد در غرب و شرق به این سو گام نهاده اند و حتی گزارش ها حاکی از عزم جدی صنعت فولاد هند در جهت دیجیتالی شدن است، هرچند مقاومت ها جهت این تغییر در همه جای دنیا مشاهده می گردد.

دیجیتالی شدن نیازمند معماری و مدیریت است. هرچند در کشور ما چالشی که هر مفهوم جدید را تهدید می کند “سطحی سازی مفاهیم” است، اما امیدواریم دولت، انجمن فولاد و خود فولادسازان، گامهای جدی در این جهت بردارند و مزیت های رقابتی صنعت فولاد، از گاز و برق ارزان، به پایداری ناشی از برنامه ریزی و هوشمندی، در کل زنجیره تامین فولاد تبدیل شود.