شروع ماجرا

وقتی در سال 1392 فعالیت خود را آغاز کردیم، به تولیدکننده هندی پودر ریخته‌گری پیشنهاد همکاری جهت تولید این محصول در داخل ایران را دادیم. آن تولیدکننده با لحن تمسخرآمیزی گفت: شما در ایران امکان تولید این محصول را ندارید! به او گفتیم: اگر تولید کردیم چطور؟ با لبخند گفت: برای من هم بفرستید! دست به کار شدیم. مطالعات و تحقیقات خود را آغاز کردیم. در جستجوها متوجه شدیم یکی از اساتید یکی از دانشگاه‌های بسیار معتبر کشور روی موضوع تولید پودر ریخته‌گری کار کرده است. با پیگیری بسیار موفق شدیم ایشان را به دفتر پاترون دعوت نماییم و جلسه‌ای ترتیب داده‌شد. دفتر گروه پاترون در آن زمان حدود 70 مترمربع بود و کلا 5 نفر در آن مشغول به کار بودند. ظاهراً آن استاد گرانقدر انتظار دیدن دفتری بزرگ با پرسنل زیاد را داشتند چراکه با حیرت بسیار به ما نگریستند. البته شاید هم انتظار دیدن مدیرانی به آن جوانی را نداشتند. متوسط سنی ما در آن زمان زیر 30 سال بود.

در آن جلسه متوجه شدیم، با نقل به مضمون، که شرکت ملی فولاد سالها قبل پروژه‌ای برای تولید داخلی پودر ریخته‌گری تعریف کرده بوده و مراحل تحقیقات و بازدیدهای خارجی و تهیه مکانی جهت تولید آزمایشی هم انجام شده و مبالغ بسیار سنگینی هم صرف این امور شده است اما در نهایت با درخواست مشارکت یکی از فولادسازان کشور در آن پروژه و پیچیده شدن موضوع و سپس با تغییر رئیس جمهور و بدنه وزارت خانه و مدیران، کلا آن پروژه متوقف گردیده است.

در آن جلسه، استاد محترم به ما اعلام کردند که تولید پودر ریخته‌گری نیازمند صرف میلیاردها تومان هزینه است. برآورد ایشان با نقل به مضمون بین 2 تا 3 میلیارد تومان بود. بدیهی بود که سرمایه‌گذاری در آن حد، از توان ما خارج بود. به ارزش پول آن موقع، این هزینه معادل حدود 1 میلیون دلار بود. جلسه خاتمه یافت و ما بسیار دلسرد شده بودیم. با این وجود، نا امید نشدیم و به تحقیقاتمان ادامه دادیم. هرچه بیشتر متوجه میشدیم، بیشتر برایمان این سوال به وجود می‌آمد که چرا باید تولید پودر ریخته‌گری چنان پیچیده باشد که نشدنی به نظر برسد؟ تحقیقات ما این را نمی‌گفت. در راه تحقیقات با متخصصین مختلفی هم مشورت کردیم و افرادی را یافتیم که در این حوزه دست به تجربیات فردی هم زده بودند.

تست و تولید آزمایشی

در نهایت تحقیقاتمان جمع‌بندی شد و آستین را بالا زدیم. با مدیریت یکی از بهترین کارشناسان صنعت فولاد، پس از تلاشهای بسیار و آزمایشات گوناگون و تست مواد اولیه مختلف، پس از حدود 6 ماه، به فرمول اولیه پودر ریخته‌گری دست پیدا کردیم. نمونه تست صنعتی را آماده کردیم و اولین تست را در شرکت فولاد سامان یزد در اوایل 1393 انجام دادیم که با کمال خوشحالی، تاییدیه کیفی آن را دریافت کردیم. تماسی هم با آن تولیدکننده هندی گرفتیم و پرسیدیم: چقدر نمونه نیاز دارید؟!

پس از آن، به موازات تهیه نمونه‌های آزمایشگاهی جهت تست در دیگر کارخانجات فولادی کشور، تجهیزات لازم جهت تولید صنعتی را با حداقل سرمایه و امکانات تامین کردیم و در کارگاه کوچکمان در شهرک صنعتی مهریز استان یزد، شروع به تولید پودر ریخته‌گری نمودیم. اگر امروز کسی به ما بگوید با آن تجهیزات سال 1393 پودر ریخته‌گری تولید کنید، زیر بار نخواهیم رفت چرا که امکانات و تجهیزاتمان بسیار ساده و اولیه بود اما با هنرمندی و درایت مدیر کارخانه‌مان، آقای محمدرضا شیدا، با همان امکانات حدود 200 تن پودر ریخته‌گری در سال اول بهره‌برداری، تولید کردیم.
هزینه صرف شده برای این تجهیزات اولیه به 100 میلیون تومان هم نرسید. در حالیکه برآورد آن استاد دانشگاه 20 تا 30 برابر هزینه بیشتر بود.

کسی باور نمیکرد!

پس از شروع به تولید انبوه با معضل جدیدی روبرو شدیم: فولادسازان میگفتند که گروه پاترون به دروغ خود را تولیدکننده جا میزند و پودر وارداتی را با بسته‌بندی خود عرضه میکند. این بی‌اعتمادی، هرچند منجر به کاهش فروش ما نشد اما در روال مذاکرات ما با مشتریانمان تأثیرگذار بود. حتی دعوت ما به بازدید از کارخانه‌مان، ارائه پروانه بهره‌برداری، زمان تحویل کوتاه مدت، قابلیت ارائه گریدهای مختلف پودر ریخته‌گری نیز برای بسیاری، نشانه‌ای از تولیدکننده بودن پاترون نداشت!

حتی کار به آنجا کشید که در تاریخ 25 خرداد 1395، مدیرعامل وقت شرکت معظم فولاد آلیاژی ایران، جناب آقای مهندس قدیریان، به همراه برخی از مدیران این شرکت، به صورت سرزده، بازدیدی از کارخانه پاترون به عمل آوردند. دلیل آن هم این بود که پاترون موفق شده بود گریدی از پودر ریخته‌گری به شرکت فولاد آلیاژی ایران ارائه کند که مشکلات پودر ریخته‌گری آلمانی را نداشت اما بسیار ارزانتر بود! این موضوع سوال بزرگی ایجاد کرده بود که چگونه ممکن است یک شرکت کوچک و تازه تاسیس، بتواند مشکلی را حل کند که یک شرکت آلمانی، که بزرگترین تولیدکننده پودر ریخته‌گری در جهان است، نتوانسته آن را حل کند و وجود آن مشکل را به تجهیزات فولاد آلیاژی مرتبط دانسته است!

بازدید مدیرعامل وقت فولاد آلیاژی ایران از کارخانه گروه پاترون در تاریخ 25 خرداد 1395

به هرحال با توجه به آنکه ذهنیت صنعت فولاد ایران این بود که تولید پودر ریخته‌گری در داخل کشور امکان‌پذیر نیست، چاره ای جز صبوری و تلاش بیشتر پیش‌ روی گروه پاترون نبود. البته در برخی مصاحبه‌ها و مقالات در همان سالها هم، گله‌هایی توسط گروه پاترون در این خصوص مطرح شد که اساساً صنعت فولاد ایران دچار بحران وابستگی به واردات و خوارشماری تولیدکننده داخلی است. علی الخصوص تولیدکنندگان بزرگ و دولتی و نیمه‌دولتی که اساساً درب اتاق خود را به روی تولیدکنندگان داخلی بسته بودند و تمایل نداشتند خود را در مواجهه با ریسک (از دید آنها) مصرف کالای داخلی قرار دهند. این که آیا وارداتی بودن مواد مصرفی منافع دیگری هم داشت یا خیر، بحث دیگری است.

بیشترین سهم بازار

گفتیم در سال اول بهره‌برداری، حدود 200 تن پودر ریخته‌گری تولید کردیم. در سالهای بعد و تا سال 1397 که تقریبا 70% فولادسازان القایی کشور از پودر ریخته‌گری پاترون استفاده نمودند، هر سال تولید پودر ریخته‌گری در پاترون حدوداً دو برابر شد و به همین ترتیب، تجهیزات مناسب و زیرساخت‌های لازم ایجاد گردید. به عنوان مثال در زمستان 1395 با نصب تجهیزات جدید، ظرفیت تولید انواع جرم، مواد نسوز و پودر قالب ریخته‌گری گروه پاترون 4 برابر گردید. از سال 1397 به این سو، همان روند و سهم بازار در صنعت فولاد با کوره‌های القایی حفظ شد که این خود دستاوردی بزرگ محسوب میشود.
دلیل اینکه حفظ این روند و سهم بازار گروه پاترون یک دستاورد محسوب میشود آن است که حدود یک تا دو سال پس از آغاز به تولید پودر ریخته‌گری در گروه پاترون و با ایجاد باور به امکان‌پذیری تولید آن در داخل کشور، شرکتهای دیگری نیز رو به بررسی تولید آن آوردند. برخی از این شرکتها موفق شدند نمونه‌هایی از پودر ریخته‌گری را تولید نمایند که به تأیید برخی فولادسازان هم رسید. به این ترتیب، سال به سال تعداد تولیدکنندگان پودر ریخته‌گری، چه شرکتهای بزرگ و معتبر و چه شرکتهای کوچک و به اصطلاح زیر پله‌ای، زیاد شد اما سهم بازار گروه پاترون تغییری نکرد! در واقع رقابت بین همه شرکتهای تولید کننده، روی همان 30% بازار بود و پاترون توانست با کیفیت و قیمت رقابتی، همچنین طراحی گریدهای مورد نیاز هر فولادساز و نیز با خدمات پس از فروش و آموزش شایسته، رضایت مشتریان خود را حفظ نماید.

دستاورد دیگری که گروه پاترون در طی این سالها رقم زد، تغییر فرایند ریخته‌گری و جایگزینی پودر ریخته‌گری به جای روغن ریخته‌گری در تقریبا 80% فولادسازان القایی کشور بود. قبل از شروع به تولید پاترون، به دلیل وارداتی بودن پودر و سهل‌الوصول بودن روغن، حدود 80% فولادسازان القایی کشور از روغن استفاده میکردند اما با آغاز به تولید پودر، کمپینی در گروه پاترون ایجاد شد و با مراجعه و پیگیری و تست و آموزش، یک به یک کارخانجات القایی کشور به استفاده از پودر ترغیب شدند.

در واقع گروه پاترون نه تنها دست به تولید داخل این محصول مهم (که اهمیت آن در تولید محصول کیفی شمش فولادی است) زد، بلکه روند صنعت را هم تغییر داد و با صرف هزینه و انرژی بسیار، باعث شد فولادسازان به استفاده از پودر ریخته‌گری روی آورند. این کار بازار این محصول را گسترده‌تر نمود و البته فرصتی برای رقبای پاترون هم ایجاد نمود اما پاترون توانست رهبری خود را در این بخش حفظ نماید و از سال 1397 به این سو که تقریبا همه فولادسازان القایی از پودر ریخته گری استفاده میکنند، همچنان سرآمدی خود را حفظ نموده است.
لازم به ذکر است که پس از تولید پودر ریخته‌گری، گروه پاترون موفق به تولید نوع گرانوله پودر ریخته گری و نیز پودر اینگات هم گردید که داستان آنها را در آینده بازگو خواهیم کرد.

همکاری با فولادسازان بزرگ

تا اینجا عمدتاً سخن از فولادسازان القایی بود اما پاترون در دو حوزه دیگر هم دستاوردهای چشمگیری داشته است. یکی ارائه محصول خود، پودر ریخته‌گری، به فولادسازان بزرگ قوس و کوره بلند بود و دیگری صادرات این محصول.

از سال 1394 مذاکره و ارائه نمونه و تست پودر ریخته‌گری در فولادسازان بزرگ کشور از جمله فولاد آلیاژی ایران و ذوب آهن اصفهان آغاز شد. خوشبختانه کیفیت محصول پاترون تأیید شد و از اواخر 1394 به بعد، پاترون تبدیل به تأمین‌کننده ثابت این شرکتها گردید.

اولین بازدید کارشناسان شرکت ذوب آهن اصفهان از خط تولید گروه پاترون در 25 آبان 1395 انجام گرفت و پس از آن تقریباً همیشه گروه پاترون برنده مناقصات ذوب آهن اصفهان بوده‌ است و سالانه صدها تن پودر ریخته‌گری به این شرکت تحویل نموده است.

از افتخارات گروه پاترون آن است که از پودر ریخته‌گری این شرکت در تولید بیم بلانک، که برای اولین بار در کشور در ذوب آهن اصفهان تولید شد، استفاده گردید.

به غیر از ذوب آهن اصفهان، گروه پاترون افتخار دارد تامین کننده شرکت فولاد آلیاژی ایران نیز هست. اهمیت تامین پودر ریخته‌گری برای شرکت فولاد آلیاژی ایران در این است که این شرکت فولادهای خاص تولید میکند که بالتبع نیاز به پودر ریخته‌گری خاص نیز هستند. با وجود آنکه شرکتهایی در داخل مدعی تولید پودر ریخته‌گری هستند، اما شرکتی که بتواند مانند گروه پاترون، با دارا بودن دانش فنی، مطابق شرایط و نیاز مشتریان، گریدهای مختلفی تولید کند، اگر نگوییم نایاب، حداقل کمیاب است. از این روی تامین پودر ریخته‌گری به شرکت فولاد آلیاژی ایران دارای اهمیت به سزایی است.

گروه پاترون پودر ریخته‌گری را در دسته فولادسازان قوس الکتریک و کوره بلند به شرکتهای دیگری از جمله فولاد سیرجان ایرانیان، فولاد ارفع، فولاد زرند ایرانیان و غیره نیز تامین کرده و میکند.

تهدید شدیم!

توسعه‌ای که موجب تنگ شدن عرصه بر دیگران شود، عواقب دارد. پس از تست‌های اولیه در یکی از فولادسازان بزرگ کشور در سال 1395، تماس تلفنی از نماینده یکی از شرکتهای خارجی دریافت کردیم. در آن تماس ایشان مسائلی از این دست طرح نمودند:

• شنیده‌ایم که میخواهید پودر ریخته‌گری تولید کنید!
• آیا می‌دانید حساسیت این محصول چقدر است؟
• آیا می‌دانید اگر محصول شما کیفیت لازم را نداشته باشد، شمش فولادی با آن هزینه سنگین اتلاف میشود؟
• آیا می‌دانید شما از پس خسارت سنگین ناشی از کیفیت بد محصولتان بر نمی آیید؟
• تعداد متخصصین شرکت شما چند نفر است؟ آیا می دانید در فلان شرکت بیش از 50 دکترا در واحد تحقیق و توسعه مشغول کارند؟
• وزارت خانه از ما دعوت کرده تا این محصول را در ایران تولید کنیم. اما گزارشی به آنها دادیم که حداقل ظرفیت اقتصادی تولید پودر ریخته‌گری 15 هزار تن در سال است در حالیکه در ایران نصف این مقدار هم مصرف نمیشود و کشورهای همجوار هم تمایلی به خرید از ایران ندارند چراکه از اروپا به راحتی تامین میکنند. شما چطور می‌خواهید با ظرفیت کمتر از این تولید کنید؟
• شما جوان هستید و متوجه نیستید چه خطری برای خود رقم می‌زنید. توصیه میکنیم کارتان را متوقف کنید!

بدیهی است که این تهدیدهای مستقیم یا غیرمستقیم را نشنیده در نظر گرفتیم.

صادرات

در حوزه صادرات هم گروه پاترون موفقیت‌های بزرگی را رقم زده است.
پودر ریخته‌گری گروه پاترون تا به امروز در این کشورها مصرف شده یا در حال مصرف است:
روسیه، ترکیه، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان، افغانستان و عراق. بسیاری از فولادسازان منطقه، تمام تولید خود را با پودر ریخته‌گری پاترون انجام میدهند و این یک افتخار برای پاترون و ایران است که توانستیم با کمترین سابقه در این حوزه، اما با تکیه بر دانش، کار سیستمی و تیمی، محصول ایرانی را جایگزین محصولات اروپایی، چینی و هندی کنیم.
از سال 1395 که اولین محموله پودر ریخته‌گری پاترون به ترکیه صادر شد، تا به امروز صدها تن از این محصول صادر شده است.
جالب آنجاست که برخی تولیدکنندگان منطقه، پودر ریخته‌گری را با نام کستینگ پات می‌شناسند،
یعنی دیگر به آن Casting Powder نمی‌گویند،
بلکه میگویند: CastingPat !

دانش‌بنیان شدیم

در سال 1394 پس از طی مراحل سخت و پیچیده، پودر ریخته‌گری گروه پاترون محصولی دانش‌بنیان شناخته‌شد. این اولین محصول دانش بنیان گروه پاترون بود چراکه خود اولین محصول تولیدی گروه پاترون هم بود. اخذ این گواهی نشان از آن دارد که محصول پودر ریخته‌گری، محصولی پیچیده و خلاقانه‌ است. معمولا در صورت صدور گواهی دانش بنیان برای یک محصول، به محصولاتی مشابه که پس از آن، توسط شرکتهای دیگر تولید میشود، گواهی‌نامه داده نمیشود.

آموزش و کار علمی

گروه پاترون تنها یک تولیدکننده نبوده است. از ابتدا تلاش گروه پاترون بر این بوده که همگام با تولید محصولات مورد نیاز صنعت فولاد، اقدام به تهیه جزوات و کتابهای آموزشی و نیز برگزاری دوره‌های آموزشی نماییم. در حوزه پودر ریخته‌گری نیز اقدامات بسیاری در تهیه، بهبود و توسعه محتوای علمی و آموزشی توسط این شرکت صورت گرفته‌است و این محتواهای علمی به صورت رایگان در اختیار صنعت فولاد کشور قرار گرفته است.
به غیر از تولید محتواهای علمی در حوزه پودر ریخته‌گری، در بازدیدهای مستمر گروه پاترون نیز صدها نفر ساعت آموزشهای عملی به اپراتورهای تولید و ریخته‌گری ارائه شده است. همچنین یک دوره آموزشی رسمی نیز توسط گروه پاترون در آکادمی فولاد ایران در 16 و 17 مردادماه 1398 برگزار گردید و به حاضرین گواهینامه نیز اعطا گردید.
گروه پاترون معتقد است بدون توسعه علمی، توسعه عملی میسر نیست و در این راه برای خود این رسالت را قائل است که به آموزش و رشد علمی کلیه فعالان صنعت فولاد، از اپراتور گرفته تا مهندسین و مدیران بپردازد. دوره‌های آموزشی متعدد در حوزه‌های مختلف، انتشار مقالات و کتب مختلف و آموزش عملی و مشاوره‌های روزانه، گواه این موضوع‌اند.

بهبود مستمر ادامه دارد

در گروه پاترون تا به امروز بیش از 30 گرید مختلف پودر ریخته‌گری تولید شده است و واحد تحقیق و توسعه این شرکت، همیشه و به طور دائمی، در حال بهبود و اصلاح فرمولها و یافتن ترکیبات جدید برای بهترین عملکرد پودر ریخته‌گری است.
تا پایان سال 1400، بیش از 40 میلیون تن فولاد با پودر ریخته‌گری گروه پاترون، در داخل و خارج از ایران، تولید شده است و این شرکت را تبدیل به بزرگترین تولیدکننده پودر ریخته‌گری در خاورمیانه نموده است.

لینک خبرنامه شماره یک گروه پاترون: https://b2n.ir/s38747